Iedereen kent spreekwoorden of uitspraken als:
- Wie goed doet, goed ontmoet…
- Je haalt eruit wat je er in stopt….
- Wie zich voor hond verhuurt, moet de botten kluiven….
- Wat gij niet wilt dat u geschiedt, doe dat ook een ander niet……
Hoe cliché ze soms ook lijken, deze uitspraken gaan over gedrag en vooral over wat de consequentie daarvan is. En daarover handelt ook precies de Roos van Leary. De Roos van Leary is een model dat RAAQ veel gebruikt om bij coachtrajecten, trainingen en/of teamcoaching mensen op eenvoudige wijze tot rake inzichten te laten komen. Inzichten in wat het eigen gedrag met anderen doet, welk gedrag het bij anderen oproept en hoe daarmee dus ook bewust te spelen is.
Feit: De Roos van Leary is in 1957 ontwikkeld Timothy Leary. Hij ontdekte dat reacties op gedrag in veel situaties te voorspellen zijn.
Kern van het model:
- Gedrag roept gedrag op
- Afhankelijk van context en doel is gedrag effectief of niet
- Een ieder beschikt over een zekere voorkeursstijl (de stijl die je het makkelijkste aanwendt)
- Voorkeursstijlen kunnen per situatie verschillen (privé ben je misschien veel sturender dan op je werk; in een meeting waar jouw expertise besproken wordt, laat je je misschien makkelijker horen dan wanneer je geen idee hebt waarover het gaat)
- Gedrag is te ‘sturen’
Voor de weergave van het model koos Leary het model waarin de windrichtingen worden weergegeven, een windroos. De assen bij de Roos van Leary zijn als volgt:
Horizontaal (as van je positie ten opzichte van de ander) tegen ——————-samen
Verticaal (as van controle, invloed, dominantie) boven ——————-onder
Door deze assen te combineren ontstaan er vier hoofdkwadranten:
- boven gedrag (dominant, leidend, sturend, er boven staan)
- samen gedrag (samenwerken, meewerken, aanmoedigen, relatiegericht)
- onder gedrag (niet dominant, volgend, afwachtend, onderdanig)
- tegen gedrag (taakgericht, kritisch zijn, afkeren)
Basismechaniek in de Roos van Leary:
- samen gedrag roept samen gedrag op
- tegen gedrag roept tegen gedrag op
- boven gedrag roept onder gedrag op
- onder gedrag roept boven gedrag op
Deel je de kwadranten elk weer door twee dan onderscheidt de Roos van Leary, evenals de windrichtingen, acht gedragsstijlen:
N.B. De binnenste cirkel gaat over het gedrag wat elke stijl typeert. De buitenste cirkel toont wat daarmee wordt uitgestraald.
Hoe kun je hier nu praktisch je voordeel mee doen?
Wetende dat gedrag gedrag oproept, kan de Roos van Leary je helpen je eigen effectiviteit te vergroten door:
Bewust(er)worden van je eigen gedrag en de effectiviteit daarvan in een specifieke situatie en zichtbaar krijgen wat je kan doen om deze effectiviteit te vergroten.
De roos te gebruiken om vooraf bewust(er) stil te staan bij wat een situatie vraagt van jouw gedrag om te bereiken wat jij voor ogen hebt.
Wil je hier mee oefenen?
- Bepaal welke situatie jij in interactie lastig vindt (een medewerker die in de weerstand zit, iemand die jou vertelt wat je moet doen, iemand die juist heel passief is….)
- Verplaats je vooraf in de ander. Waar zou iemand zitten ‘in de roos’, wat betekent dat voor jouw benadering kijkend naar jouw doel? Welke stijl kan je beter niet inzetten en welke juist wel?
- Reflecteer achteraf:
- Hoe verliep dit gesprek?
- Wat wilde je bereiken?
- Wat ging er goed?
- Wat heb jij gedaan dat dat goed ging? Waar bevond jij je ‘in de roos’?
- Wat heb je gezien bij de ander?
- Heb je bewust kunnen spelen met verschillende stijlen?
- Zou je hier meer van willen weten en meer mee willen oefenen dan is misschien een gerichte training iets voor jou. Informeer eens naar de workshop of training ‘Krachtig communiceren één op één en/of voor of in een groep’ via raaq.nu of info@raaq.nu. Wij gaan daarmee graag met jou aan de slag.
N.B. Uiteraard kun je over de Roos van Leary, evenals over alle andere modellen die nog aan de orde komen heel veel meer vertellen en in details treden dan wij hier nu doen. Ons doel is om op beknopte wijze, raak uitleg te geven van dit model zodat een ieder er dagelijks zijn/haar voordeel mee kan doen.
Bronnen:
Groot Psychologisch Modellenboek, Anthon van der Horst e.a., van Duuren Management, 2010
Het Coachingsmethoden boek, Susan van Ass, Uitgeverij boom/nelissen, 2011
Beïnvloed anderen, begin bij jezelf. B. van Dijk, Thema, 2007
Actie is reactie. Gedrag sturen met de Roos van Leary. M.J. Cremers en B. van Dijk, Thema, 2007